Tutankhamun Ne Anlama Geliyor?
1922 yılının Kasım ayında Mısırbilimci Howard Carter ve patronu Lord Carnarvon tarafından krallar vadisindeki küçük mezara gömülen genç kral Tutankhamun adıyla bilinir. Ancak durum her zaman böyle olmamıştır. Doğduğunda Toutankhaton olarak anılmıştır.Toutankhaton Aten’in canlı görüntüsü anlamına gelir. Bikaç yıl sonra tahta çıktığında adını Tutankhamun olarak değiştirdi. Tutankhamun Amon’un yaşayan görüntüsü anlamına gelir. Bu yeni isim kendisini, Akhenaten döneminden ve güneş diski Aten kültünden ayırıyor, Bu eylem ve almış olduğu ad ile Theban tanrısı Amun’a olan bağlılığını ortaya koyuyordu.
Tutankhamun’un Ailesi Kimdi?
Tutankhamun İ.Ö. 1340 yılında eski adıyla Akhetaten diye bilinen Tell el-Amarna şehrinde doğmuştur. Ancak Tutankhamun’un ebeveynlerinin kimliği günümüzde birçok tartışmanın ve hipotezin konusu olmuştur. 2010 yılında bir Alman-Mısır ekibi tarafından bir kaç kraliyet mumyası üzerinde yapılan DNA testleri sonucunun Tutankhamun’a ait olduğu düşünülüyor.
Doğrulayıcı kanıtlar onun firavun Amenhotep /Akhenaten’in oğlu olduğunu ve DNA analizine göre mumyası belirsiz kimliklerle birkaç kraliyet mumyası arasında tanımlanmış olan babasının ve bilinmeyen bir mumya olan annesinin oğlu olduğu izlenmiştir.(Genç Lady adıyla). DNA analizi Genç Lady olarak bilinen mumyanın Amenhotep ve Akhenaten’in babası ve annesi Kraliçe Tiye’nin kızlarından biri olduğunu doğruladı.
Tutankhamun’un Bir Kraliçesi Var mıydı?
Prens Toutankhaton 8-9 yaşlarında tahta çıkmıştır. İlk olarak Ankhesenpaoton ile evlendi. Saltanatının başında Akhenaten ve Nefertiti’nin kızı olan kız kardeşi Ankhesenamon ile evlendi. Tutankhamun ve Ankhesenamon, Akhenaten kraliyet ailesinin hayatta kalan tek çocuklarıydı. Kraliyet ailelerinde 18. Hanedanda ana karnında evlilikler yaygın değildir. Ancak çocuk yaşta evlilikler onaylanmıştır.
Genç kraliyet çifti çoğunlukla Kahire’nin güneyinde bulunan Memphis’te yaşıyorlardı. Doğumda ölen babaları Krallar vadisine gömülen iki kızları vardı.
Kraliçe Ankhesenamon kocasından daha uzun yaşadı. Ancak bundan sonrası bilinmemekte. Bu yüzden mezar yeri gibi ölüm tarihide bir sır. Şu an Krallar Vadisi yakınlarında bulunan Maymunlar Vadisinde Kraliçenin mezar yerini bulmak için yapılan kazı çalışmaları devam etmektedir.
Tutankhamun’un Mezarı Dışında Hükümdarlığı Hakkında Ne Biliyoruz?
Tutankhamun’un mezarının keşfi ve içinde bulunan hazineler 18. Hanedan firavununa ışık tuttu. Fakat tarihçiler saltanatının tarihini ve olaylarını tam olarak aydınlatamadılar. Heliopolis bölgesinde katıldığı devekuşu avı gibi küçük hikayelerin yanısıra mezarında bir yelpaze yaptığı tüylerle döndüğü asıl olarak çok tanrılı kültün restorasyonu ile ayırt edildi. Babası Akhenaten’in hükümdarlığından sonra zayıflayan Tanrı Amun inancı için, Karnak’taki büyük tapınağı restore ettirdi. Bu yüzden genç kralın dikkati Stel ve heykellerin inşasınında kanıtladığı gibi Theban bölgesinin yanısıra Karnak ve Luksor tapınağındaki restorasyonuna odaklandı.
Tutankhamun Nasıl Öldü?
Kralın mezarının keşfinden sonra Tutankhamun’un ölüm nedenleri hakkında son 10 yıldır ortaya atılan çok sayıda teori bulunmaktadır. Cinayet hipotezi ortadan kaldırıldı. Kralın mumyasında yapılan taramalarda ölümcül darbe izlerine rastlanmadı. Genç kralın yaşının 18 ila 19 olduğu baz alındığında ölümüne bir kaza veya hastalığın neden olduğu düşünüldü.
2010 yılında Zahi Hawass liderliğindeki bir araştırma ekibi tarafından yapılan mumya üzerindeki incelemelerde ,özellikle uyluk kemiğinde açık bir kırık, şüphesiz sıtmanın yanısıra sol ayağında hafif bir çarpıklık olduğu ortaya çıktı.
Howard Carter Tarafından Keşfedildiğinde Mezar Sağlam mıydı?
Tutankhamun’un küçük mezarı KV.62, bizlere muhteşem hazineler sağladığı kesin. Bu bize yeni imparatorluğun büyük firavunlara ait mezarlarında kaybolan ya da yağmalanan cenaze eşyalarının olası ihtişamına dair bir fikir veriyor. Örneğin; 3. Touthmosis, 3. Amenhotep ve 2. Ramses ‘in mezarlarının yağmalandığını düşündürüyor.
Tutankhamun’un cenazesi ve mezarının kapanmasından bir müddet sonra, hipogeum’a girmeyi başardılar. Buradan kokulu balzam ve bazı değerli eşyaları çaldılar. Howard Carter, mühürlü kapıda yeniden açılma ve ard arda yeniden kapanma olmak üzere iki farklı iz olduğunu ancak hırsızların lahit odasına giremediğini belirtti. Ancak nekropol çavuşlarının görevlerine rağmen dağınık nesneleri orjinal düzenine bakmadan düzenlerken yinede varlıklarının izini bıraktılar.
Unutulmuş Bir Firavun
18.hanedanlığın 12.kralı şu anda en ünlü firavunlardan sadece biri. Ancak yinede yeni imparatorlukta ölümünden sonra çok az tanındı. Saltanatının anısı halefleri tarafından biraz bulanıklaştırıldı.
18.hanedanlığın son kralı Horemheb döneminde 19.hanedanlığın başlangıcında Tutankhamun ve Halefi Ay ‘a ait yazıtlar anıtlardan silindi ve heykelleri yok edildi. Bunun nedeni ‘’isyancı’’ Akhenaten’in hükümdarlığı ile halen çok yakından bağlantılı olmalarıdır. Bununlada kalmayıp adı kasıtlı olarak 19. Hanedanlığın resmi kraliyet listesinden de çıkarılmıştır.
Tutankhamun’un Laneti Diye Birşey Var mı?
Tutankhamun ve cenaze hazinesi olarak ün kazanan mezarın keşfini takip eden yıllarda olan ölümler, 19.yüzyılın sonlarında ortaya çıkan mumya laneti fikrini tekrar canlandırdı. Lord Carnarvon’un 1923 yılında beklenmeyen ölümü muhtemelen bu fikri ateşledi.Kraliyet hipojisinde; Mısırlıların mezarlarında bıraktıkları zehirlere ve içeri girme cesareti gösteren herkesi etkileyen zehirli mantarlara ve mikroorganizmalara atfedilen Tutankhamun’un laneti söylentilerine hüküm sürdü. Mezarını keşfeden Howard Carter 1939 yılında 64 yaşında öldü.
Mezarda keşfedilen iki boruda büyülü özelliklere ve savaşı anımsatma gücüne sahiptir. İlk kez oynanılan akşam 1939’da Kahire’de bulunan mısır müzesinde elektrik kesintisi yaşandı ve kayıtlar mum ışığında tutuldu. Bundan birkaç ay sonra Avrupa ‘da savaş çıktı. Görünüşe göre,trompetlerin; 1967 yılında olan Altı Gün Savaşı’ndan,1990 Körfez Savaşı’ndan ve günümüze daha yakın olan 2011 Mısır Devriminden önce yeniden çaldığı görülüyor. Yeni bir efsaneyi Tutankhamun ismiyle ilişkilendirebiliriz.
Sıradışı Bir Mezar Hazinesi
Tutankhamun olağanüstü cenaze eşyalarıyla gömüldü. Tutankhamun’un mezarında bulunan ikinci ve üçüncü yaldızlı ahşap şapel,iç organları içeren minyatür tabutlar ve gölgelik kapakları gibi eşyalar başlangıçta 4. Amenhotep döneminde kısa bir süre hüküm süren bir firavun için yapılmıştır. Ankh (et) Kheperure Neferneferuaten ismiyle anılan bu firavun Tutankhamun’un ablası Prenses Merytaton’dur. Merytaton bir kralın mobilyalarıyla değil sadece kraliyet ailesinin bir üyesi olarak gömüldüğünü ve bu eşyaların Tutankhamun’un cenazesi için yeniden kullanıldığını söylemiştir. Ancak bu bilgi kesinleşmemiştir. Tutankhamun’un Krallar Vadisi’ndeki mezarının küçüklüğü ve alışılmadık şekli onun olmadığını gösteriyor.tam boyutlu bir mezarın başladığı,ancak öldüğünde bitmediği varsayılırsa,cenaze mobilyalarının bir kısmı yerleştirildikten sonra nekropol sanatçılarının kazara ve aceleyle yaldızlı ahşap dış şapelin üzerine bıraktığı sarı boya damlalarının kanıtladığı gibi hızlı bir şekilde kullanılabilen ve dekore edilebilen bir mezardan yararlanmak gerekirdi.
Tutankhamun Ünlü Olması:
Tutankhamun ölümünden 3200 yıl sonra meşhur olmasıyla gerçek bir popüler simge haline gelmiştir. 2. Ramses ve Kleopatra gibi diğer firavun figürlerinin aksine onu gerçek bir kültürel fenomene dönüştürdü ve takma adı ‘’Tut-mania’’. Burdaki ‘Tut’ mısır kralının takma adıdır. Mezarın keşfi genç Mısır Kralında hayranlık duygusunu öne çıkaracak herşeye sahipti. Nerdeyse bozulmamış bir mezarın keşfi,olağanüstü mezar hazineleri,hayatının ilk yıllarında ölen,şimdiye kadar az bilinen bir firavun ve tüm bu söylentilerin hepsi lanet üzerineydi.
1922 yılında başlayarak,Tutankhamun alışılagelmiş Mısırlıların ötesine geçen ikinci bir rönesans yaşadı. Bu kez şöhreti yaşamının her alanında mevcuttu. Mimari,dekoratif ve mobilya sanatları,moda,müzik hatta reklam nuga çubuklu limonlar ve Kleopatra sabunu alanlarında şöhrete sahipti. Bu Tutankhamun çılgınlığı özellikle 20’li yıllarda toplumun her alanına yayılmıştı. Kral Tut olarak anılan ABD başkanı Herbert Hoover’in Alman Çoban Köpeği buna örnek gösterilebilir. 70’li yıllarda kralın mezarından bazı mobilyaların gezici sergisinin düzenlendiği dönemlerde,Steve Martin’in King Tut şarkısını Amerikan TV programı Saturday Night Live’da canlı olarak söylerken bu fenomen simge yeniden uyandı ve tekrar şöhret oldu. Aslında Tutankhamun ve pek çok kez kullanılan gerçek bir grafik sembolü olan altın cenaze maskesi,müzikde özellikle kliplerde ve konserler sırasında yaygın olarak kullanılmıştır. En son Beyonce kullanmıştır. Bu referansların çoğu zaman gerçek Tutankhamun ve onun hükümdarlığıyla çok az ilgisi olsada o zamanlar eski Mısırın nasıl algılandığını 1922 Kasım’ında Krallar Vadisi’ndeki mezarın keşfinin etkisini kanıtlıyor. O zamana kadar biraz ihmal edilmiş olan bir firavunun hükümdarlığına yeni bir ışık tutuyordu.