Arkeologlar, Asur İmparatorluğu’ndaki eski tüccarlar tarafından oluşturulan 4.000 yıllık kil tablet sayesinde 11 kayıp kentin yerini tespit etti.
Tabletler, günümüz Türkiye’sinde Kaneş(Kültepe) diye bilinen antik bir kentte ortaya çıkarıldı. Washington Post Gazetesi’nde yer alan habere göre Orta Asur Krallığında bulunan ticaret merkezleri hakkındaki detaylı bilgileri kil tabletler sayesinde öğrenildi.
Eski kil metinlerinin dikkatli bir şekilde çevirisinin yapılması, arkeologların hiç beklemediği şeyleri ortaya çıkardı: Mesela zamanla ortadan kaybolan antik kentlerin yerlerini.
Antik Sümerler tarafından geliştirilen eski çivi yazısıyla yazılmış kil tabletler, bir dizi ticari işlem, hesap, mühür, sözleşme ve hatta evlilik belgesi hakkında ayrıntılı bilgiler vermektedir.
Rapora göre keşif, Eski Asur İmparatorluğu hakkındaki düşüncemizi değiştirme potansiyeline sahiptir.

blank

Antik kenti koruyan Asur heykelleri – Persepolis Şiraz

Tüm bilgileri topladıktan ve bunların anlaşılmasını sağladıktan sonra araştırmacılar, kil tabletlerinde bahsedilmiş olması muhtemel yerleri tasvir etmeye başladılar: kayıtlar, arkeologlar tarafından henüz keşfedilmemiş olanlardan, önceden keşfedilmiş Mezopotamya şehirleri arasındaki mesafeye kadar ipucu vermektedir.
Harvard Üniversitesi Asuroloji Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi Gojko Barjamoviç’e göre, Kaneş’de bulunan 12.000’den fazla kil tableti üzerinde çalıştıktan sonra, elde edilen verilerden Mezopotamya şehirlerinin bir haritasını oluşturmak mümkün oldu.
Şimdi ise arkeologlar, tarihin ilk teşkilat yapısına sahip uygarlıklarından biriyle ilgili daha fazla bilgi edinmek için belirlenmiş yerleri kazmaya başlamalılar.
Uzmanlar, hâlihazırda bunlardan 26’sını tespit ettiklerini düşünmektedir; 15 tanesi daha önce bulunmuştu, ancak 11 antik kent keşfedilemeyerek gizemini korumaktaydı.
Kil tabletler bulundukları yerin kesin koordinatlarını belirtmediği için antik kentleri bulmak zaman alacak fakat artık kullanılmayan bir ticaret yöntemi sayesinde arkeologlar, bu kayıp şehirlerin çoğunun nerede olduğunu bildiklerini düşünmektedir.
Araştırmacılar, “Kayıp şehirlerin çoğu için nicel tahminlerimiz, tarihçilerin ürettiği nitel varsayımlara o kadar yakın ki, hem bu tarihi modelleri hem de tamamen sayısal yöntemimizi desteklemektedir. Ayrıca, tarihçilerin kayıp bir şehrin bulunduğu olası yer hakkında anlaşamadığı bazı durumlarda sayısal yöntemimiz, bazı tarihçilerin varsayımlarını desteklemekte ve bazılarınınkini ise reddetmektedir,” dedi.
Antik kil tabletleri, önceleri küçük bir ticaret anlaşması olan Kaneş’in sonunda bölgenin en önemli ticaret karakollarından biri haline geldiğini ortaya koydu.
Tabletler, Kaneş kentinin nasıl “gelişen bir piyasa ekonomisi” olduğunu ayrıntılarıyla açıklayarak, bizleri geçmişe götürmektedir.
Kil tabletleri, antik şehirlerin yerlerini saptamak için Barjamovic’e ve üç ekonomiste yenilikçi bir yol geliştirmelerinde yardımcı oldu.
Eski kayıtlar uzmanların, kayıp şehirlerin nerede olabileceği konusunda sağlam bir tahmin sunan “yapısal yerçekimi modeli” geliştirmelerini sağladı.
Şimdi ise yapılması gereken tek şey bir takım arkeolojik keşifler yapmak ve uzun zamandır kayıp olan birçok eski şehri keşfetmek umuduyla kazı yapmaya başlamaktır.
Çeviri: N. İrem KIZILER
Kaynak